فهرست مطالب
نشریه علوم اجتماعی
سال هفتم شماره 1 (پیاپی 15، بهار و تابستان 1389)
- تاریخ انتشار: 1389/10/11
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 1
مقاله حاضر به تحلیل تاریخی علل شکوفایی علوم طبیعی در ایران پس از اسلام می پردازد و با بررسی و نقد تبیین های صورت گرفته در مورد خیزش علمی قرون سوم تا پنجم هجری در ایران، تلاش می کند تبیینی قانع کننده از این رخداد تاریخی ارایه دهد. روش تحقیق به کار گرفته شده، با استفاده از «روایت علی» و امکان عینی و علیت کافی ماکس وبر است که به منظور آزمون روایت علی ارایه شده و در مقاله حاضر مورد استفاده قرار گرفته است. مبتنی بر تحلیل صورت گرفته، شعارهای تساوی گرایانه اسلامی موجب حذف سیستم شبه کاستی دوره ساسانی و سرنگونی دولت قبیله ای اموی شد. به دنبال آن با نفوذ اشراف ایرانی به دربار عباسی و انتقال فرهنگ و ارزش های علم پروری از ایران عصر ساسانی به دولت، در بستر ثبات سیاسی و مکنت مالی حکومت عباسی موجب شکوفایی علوم طبیعی در ایران و جهان اسلام گردید. این شکوفایی با شکل گیری حکومت های نیمه مستقل قرون سوم و چهارم هجری در ایران به این دولت ها منتقل شد و رشد علمی این قرون را رقم زد.
کلیدواژگان: علوم طبیعی، ایران، اسلام، شکوفایی علمی، روایت علی -
صفحه 31بزهکاری نوجوانان از مسائل مهم در حوزه علوم اجتماعی محسوب می شود. همچنین، فعالیت های اوقات فراغت نوجوانان نیز از موضوعات مهمی هستند که متخصصین علوم اجتماعی و انسانی آنان را مورد مطالعه قرار می دهند. مطالعه حاضر به بررسی رابطه فعالیت های اوقات فراغت و بزهکاری در بین یک نمونه تصادفی شامل 610 نفر دانش آموز دختر و پسر دبیرستان های شهر شیراز پرداخته است. پرسش نامه تحقیق حاضر از شامل از دو مجموعه سؤالات در خصوص میزان گذران اوقات فراغت و فعالیت های بزهکارانه بوده است. پایایی گویه های گذران اوقات فراغت برابر با 83/0 و پایایی گویه های بزهکاری برابر با 88/0 بوده است. نتایج نشان داده است که بین فعالیت های اوقات فراغتی سازمان یافته و رفتارهای بزهکارانه رابطه منفی وجود دارد اما بین فعالیت های فراغتی سازمان نیافته و بزهکاری رابطه معنا دار مثبتی وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از مدل رگرسیونی با چهار متغیر وقت تلف کردن، جنسیت، جامعه پذیری بدون نظارت و اوقات فراغت سازمان یافته بر روی هم 23 % تغییرات متغیر بزهکاری را تبیین کرده است.
کلیدواژگان: اوقات فراغت، بزهکاری، نوجوانان -
صفحه 59دانش آموزان نسبت به مواد درسی نگرش هایی دارند که بررسی وسنجش آن ها مورد توجه محققان بوده است. یکی از ارکان اساسی و مهم برنامه ریزی درسی درحوزه مطالعات اجتماعی مربوط به سنجش نگرش فراگیران درس مطالعات اجتماعی است. مسئولان آموزشی به روشنی، دقت و با تکیه بر داده های واقعی می توانند به برنامه ریزی درسی درست و معتبردر زمینه مطالعات اجتماعی نایل آیند. مقاله حاضر با اهداف ذیل انجام شد: سنجش نگرش دانش آموزان دختر و پسردبیرستان های شهراصفهان نسبت به درس مطالعات اجتماعی، میزان نگرش فراگیران برحسب جنسیت، میزان اضطراب امتحان درس مطالعات اجتماعی و بررسی ارتباط بین نگرش مورد نظر با اضطراب امتحان درس مطالعات اجتماعی. ابزارتحقیق شامل دو پرسش نامه در زمینه نگرش به درس مطالعات اجتماعی(آیکن، 1987: 2005) و اضطراب امتحان درس مطالعات اجتماعی(ابوالقاسمی و همکاران، 1375) بود که پرسش نامه اول در بردارنده چهار پاره مقیاس احساس لذتمندی، انگیزش به یادگیری، اهمیت داشتن واحساس ترس ونگرانی به درس مطالعات اجتماعی می باشد. داده های پژوهش از بین 300 دانش آموزدختر و پسردبیرستان های دوناحیه آموزش و پرورش شهراصفهان جمع آوری شد. پژوهش نشان داد که ابزارتحقیق از پایایی و روایی مطلوب برخوردار بود و علاوه برآن نتایج توصیفی نشان داد که دانش آموزان از میزان متوسط نگرش به درس مطالعات اجتماعی و هم چنین اضطراب امتحان درس مطالعات اجتماعی برخوردارند.آزمون فرضیات مبین آن بود که تفاوت معناداری درنگرش به درس و همچنین اضطراب امتحان درس مطالعات اجتماعی بین دانش آموزان دختر و پسر وجود نداشته و علاوه برآن روابط معناداری بین نگرش به درس و اضطراب امتحان درس مطالعات اجتماعی وجود داشته است. چهارمولفه نگرش به درس مطالعات اجتماعی روابط معناداری با اضطراب امتحان درس مطالعات اجتماعی ازخود نشان داده اند.
کلیدواژگان: درس مطالعات اجتماعی، نگرش به درس، اضطراب امتحان، دانش آموزان، تحقیق پیمایشی -
صفحه 85تحلیل خلاف واقع یعنی کنکاش در چیزهایی که رخ نداده اند ولی می توانستند رخ دهند. خلاف واقع ها، «آزمایش های ذهنی» هستند که با انجام آن ها، این امکان برای ما فراهم می شود تا تاریخ را در ذهن خویش به شکلی نسبتا متفاوت از آنچه که عملا وقایع در آن رخ داده اند، تکرار و فرضیات موردی را بر اساس شواهد قابل دست رس آزمون نماییم. محققان تاریخ محور در علوم اجتماعی غالبا به دنبال تبیین نتایج خاص در یک یا چند مورد منفرد هستند. در مقاله حاضر تلاش شده است تا به طور مستدل نشان داده شود که این نوع تبیین های تاریخی معمولا بر تحلیل خلاف واقع ابتناء دارند. به بیان دیگر، نشان داده شده است که اگر بخواهیم به مطالعه علی گذشته یا ارزیابی یک تبیین تاریخی بپردازیم، چاره ای جز اقامه استدلال خلاف واقع نداریم. در این مقاله، ابتدا، چهار نوع مختلف از علیت، یعنی: شرط لازم و غیرکافی، شرط کافی و غیرلازم، شرط لازم و کافی، و شرط نالازم که در تبیین های تاریخی مورد استفاده قرار می گیرند، تشریح شده اند. سپس، نسبت هر یک از این علل با تحلیل خلاف واقع مورد وارسی قرار گرفته است. در مرحله بعد، نسبت تحلیل خلاف واقع با تبیین های زنجیره ای تاریخی مورد بررسی قرار گرفته است، تبیین هایی که به تسلسل یا توالی هایی از عوامل علی بهم پیوسته ارجاع داشته و نتایج تاریخی را از طریق وقایع بهم پیوسته ای که در طول زمان برملا می شوند، تبیین می کنند. در پایان، اهمیت خلاف واقع ها در آزمون فرضیات علی در مطالعات علوم اجتماعی که ماهیت تاریخی دارند مورد کنکاش قرار گرفته است.
کلیدواژگان: تحلیل خلاف واقع، تبیین تاریخی، انواع علیت، زنجیره علی، آزمون فرضیه در مطالعات تاریخی -
صفحه 121ایفای نقش های شغلی و خانوادگی به طور هم زمان باعث تداخل نقش می شود. گاهی این تداخل مانع ایفای صحیح نقش ها می شود و تعارض کار- خانواده به وجود می آید. معمولا زنان بیش از مردان به علت انتظارات نقش خانوادگی دچار تعارض خانواده و کار می شوند. این تحقیق با استفاده از نظریه مرتون، گود و نظریه حمایت اجتماعی به بررسی عوامل موثر بر تعارض نقش های شغلی و خانگی بین زنان شاغل کرمان پرداخته است. این پژوهش با استفاده از روش پیمایش و با ابزار پرسش نامه انجام شده است. نمونه شامل 400 نفر زن متاهل صاحب فرزند شاغل در ادارات دولتی شهر کرمان بود. نتایج نشان داد که نزدیک به دو سوم زنان تعارض دو حوزه را تجربه کرده اند. متغیرهای تحصیلات زن، شیوه تقسیم کار سنتی در خانواده و انتظارات نقش خانوادگی با میزان تعارض تجربه شده در خانواده رابطه مستقیم و معنی دار داشت. در حالی که متغیر سن زن، سابقه کار، تعداد فرزندان، حمایت توسط محل کار و حمایت خانوادگی با میزان تعارض کار و خانواده رابطه معکوس داشت. نتایج تحلیل رگرسیون نشان می دهد که نحوه تقسیم کار خانگی، حمایت خانوادگی، انتظارات نقش شغلی، سابقه کار وحمایت در محل کار334/0 تغییرات متغیر وابسته را تبیین می کنند.
کلیدواژگان: تعارض کار، خانواده، ایفای نقش، حمایت اجتماعی، زنان، کرمان -
صفحه 141این پژوهش با هدف بررسی نقش بی هنجاری سازمانی در رابطه بین نگرش اعضای هیئت علمی دانشگاه به خود، همکاران، مدیران و دانشجویان با رفتارهای مدنی سازمانی به مرحله اجرا در آمد. جامعه آماری پژوهش را کلیه اعضای هیئت علمی دانشگاه های شهر اصفهان تشکیل داده اند که از میان آن ها تعداد 387 نفر (160 نفر زن و 227 نفر مرد) به شیوه تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس نگرش استادان، مقیاس بی هنجاری سازمانی و رفتارهای مدنی بودند. داده های حاصل از پرسش نامه های پژوهش با استفاده از تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی تعدیلی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصله حاکی از آن بود که بی هنجاری سازمانی رابطه بین نگرش نسبت به همکاران، نگرش نسبت به شغل خود، نگرش نسبت به دانشجویان و نگرش نسبت به خود را با رفتارهای مدنی سازمانی معطوف به سازمان تعدیل می نماید. همچنین بی هنجاری سازمانی رابطه بین نگرش نسبت به همکاران، نگرش نسبت به مدیران به عنوان شخص، نگرش نسبت به موقعیت سرپرست، نگرش نسبت به شغل خود و نگرش نسبت به خود را با رفتارهای مدنی سازمانی معطوف به همکاران و رابطه بین نگرش نسبت به مدیران به عنوان شخص و نگرش نسبت به شغل خود را بار فتار های مدنی سازمانی معطوف به دانشجویان تعدیل می نمود.
کلیدواژگان: نگرش اعضای هیئت علمی دانشگاه، بی هنجاری سازمانی، رفتار مدنی، سازمانی -
صفحه 169تاریخ جامعه بشری توام با جنگ بوده است، تمایز انسان با دیگر موجودات در تسلط بر طبیعت و تسخیر آن است که برای تحقق این تسلط از طریق تعقل اقدام به ابزارسازی کرده است. ابزارسازی زمینه تولید و انباشت سرمایه را فراهم کرده و برای حمایت از این منافع مادی و خواسته های برتری طلبانه، توسط تولید ابزار اقدام به ساختن اسلحه کرده است، تکامل تولید ابزار به همراه تکامل تسلیحات بوده است و جوامع صنعتی با تولید و تجارت اسلحه به اقتصاد خود وجود قوام بخشیده و پشتوانه بازار کار، صنایع فلزی و تسلیحات را فراهم نموده اند. پیش رفت فن آوری و علوم در خدمت قدرت های سیاسی منجر به رقابت بر سر قدرت و سیطره بر جهان شده است که نهایت آن گسترش و تولید تسلیحات کشتار جمعی است.
برنامه های خلع و کنترل سلاح و مقررات بین المللی در کاهش و جلوگیری از جنگ تاثیری نداشته است. پیشنهادات مخالفین جنگ با راه حل تغییر ساختار اجتماعی کافی نیست، هم چنانکه نظریاتی که تلاش در جهت از بین بردن جنگ را بیهوده می دانند، به چالش کشیده می شوند و قابل انتقادند.
کلیدواژگان: تولید، امنیت ملی، جنگ، فن آوری، نظامی گری
-
Page 1
This paper analyzes the historical causes of the rise of the natural sciences in Iran after Islam. Through reviewing different accounts of the scientific movement that happened during a period from the third to the fifth century A.H., the researchers try to provide a convincing explanation for this historical event. The employed research methods in this study including "causal narrative" and Max Weber's "objective possibility" and "causal Adequacy" are used to test the causal narrative presented in this paper. The results show that the equality seeking slogans of Islam led to the elimination of the Sassanid's semi-cassette system and the tribal government of Umayyad. In addition, the influence of the Persian nobles in the Abbasid court and the transmission of culture and values of scientism to the Sassanid government in the politically stable and wealthy environment of Abbasid court led to the rise of natural sciences in Iran and Islamic countries. It is argued that with the establishment of semi-independent states in the third and fourth centuries A.H. in Iran, this academic growth was transferred to these governments and led to the rise of science in Iran.
-
Page 31Juvenile delinquency can be considered as an important issue in the social sciences. Also, the adolescent's leisure activities are important subjects which have been studied in the social sciences and humanities. This study assessed the relationship between leisure activities and delinquency among 610 male and female high school student in the city of Shiraz. The Questionnaire consists of two sets of questions regarding the amount of leisure time and delinquent activities. Item reliability of leisure time is equal to 0.83 and reliability of delinquency items is equal to 0.88 respectively. The results show that there is a negative correlation between organized leisure activities and delinquent behavior. On the other hand, there is a positive significant relationship between leisure activities and unorganized delinquency. The results of the regression model with four variables (idle, gender, socialization and leisure time without organized supervision) account for 23 percent of changes in juvenile delinquency.
-
Page 59The purpose of the present study is to measure male and female students’ attitudes towards Social Studies course and to investigate its relationship with students’ exam anxiety in public high schools of the first and fifth areas of Isfahan. Students have different interpretations and attitudes toward school materials. Curriculum developers must plan the curriculum based on real and valid data gathered from investigating students’ attitude towards the course presented in the high school. Two instruments are employed in the current study. The first one is Mathematics Attitudes Scale (MAS, Aiken, 1985; 2005) which has been modified based on the Social Studies Course. This instrument contains 28 items and four subscales (Enjoyment, Important, Motivation and Fear). The second one is Exam Anxiety Questionnaire (Abulghasemi et al., 1375). The data was collected from 300 male and female high school students of Isfahan. The reliability of Mathematics Attitudes Scale in this study was found to be 0.77. The results show that there is a negative correlation between students’ level of attitude towards social studies course and exam anxiety. The results of the study also revealed that there is no significant difference between male and female students with regard to their attitudes and anxiety levels in social studies course.
-
Page 85Counterfactual analysis is concerned with explaining events that have not happened. Counterfactuals are mental experiments through which one can reconstruct hypothetical versions of the history in one’s mind; these versions are relatively different from the real history, but provide one with the opportunity to test historical hypotheses against the available evidence. Historicist researchers in social sciences often aim to account for certain results in few cases. In this paper it is argued that such historical accounts are usually based on counterfactual analysis. In other words, to study the causal chains in the past or to evaluate an historical account, one has no way but to resort to counterfactual reasoning. Four types of causality in historical explanations namely necessary and insufficient, sufficient and unnecessary, necessary and sufficient, and unnecessary and insufficient and their relationship with counterfactual analysis are elaborated. In counterfactual analysis, the sequences and interconnected causal factors are used to account for interconnected historical events that unfold in time and space. Finally, the significance of counterfactuals for testing causal hypotheses in social science studies which are of an historical nature is discussed.
-
Page 121Taking both work and family roles in society simultaneously results in role conflict. This conflict may prevent one from performing each role effectively and this in turn may provoke serious work-family conflicts. Usually there are more expectations for women concerning domestic and family affairs. The current study, applying Merton’s theory, Good’s theory and social support theory investigates factors affecting work and family role conflict among Kerman employed women. The instrument used for data gathering in this survey is questionnaire. Participants of the study included 400 employed and married women who had children. The results showed that nearly two third of women have experienced work – family conflicts at some level. Variables like women educational level, traditional domestic division, and family expectations have a positive correlation with the level of conflicts experienced in family life. However, variables like age, work experience, number of children, family and work support have a negative correlation with work-family conflicts. The results of regression analysis show that sharing household duties, family support, job expectation, work experience and work supporting explains the 0.334 variance observed in the dependent variable.
-
Page 141The aim of the current study is to investigate the role of organizational anomie concerning the existing relationship between university faculty member’s attitude towards oneself, managers, co-workers and students with organizational citizenship behaviors. Population of the study includes Isfahan university faculty members from which 387 members (160 female and 227 male) were chosen randomly. Research instruments were: faculty members’ attitude scale, organizational anomie scale and organizational citizenship behaviors scale. The data was analyzed using moderated hierarchical regression analysis. Results showed that organizational anomie moderated the relationship between attitude towards coworkers, attitude towards one’s job, attitude towards students and attitude towards oneself with organizational citizenship behavior toward organization. Also organizational anomie moderated the relationship between attitude towards coworkers, attitude towards bosses as a person, attitude towards position of bosses, attitude toward one’s job and attitude toward oneself with organizational citizenship behavior toward coworkers. Finally, it was found that organizational anomie moderated the relationship between attitude toward bosses as a person and attitude toward one’s job with organizational citizenship behavior toward students.
-
Page 169The history of mankind is intertwined with war. What distinguishes man from other creatures is his ability to dominate and capture the nature; he accomplishes this though using his rationale and making tools which set the ground for production and accumulation of capital. To protect his benefits and accomplish his desire for dominance, man creates weapons which become more developed parallel to other tools. The industrial societies produce and trade weapons to empower their economy; they create job opportunities, metal industry and armory which are all involved in the process of weapon production. The scientific and technologic developments help political organizations to compete for gaining more power and to dominate the world; this leads to the production and expansion of weapons of mass destruction. The international treaties and plan for the elimination and controlling these weapons has not resulted in the prevention from or even reduction of wars. On the one hand, the suggestion put forward by antiwar parties i.e. changing social structures is not enough. On the other hand, theories which render any attempt to prevent from war as useless are challenged and can be criticized.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.